De Oostenrijkse professor en auto-ingenieur Ferdinand Porsche had al in 1922 plannen voor een goedkope auto. Maar autofabrikanten, waaronder Austro-Daimler, Mercedes- Benz en later ook Fiat, hadden geen belangstelling voor deze ‘volkswagen’. Porsche begon voor zichzelf en in 1932 werden er drie prototypes gebouwd door het bedrijf Zündapp.

Toen het ook hierbij bleef, wendde Porsche zich tot de enige die wel belangstelling had: Adolf Hitler. De rijkskanselier koesterde het plan om een zuinige gezinsauto voor de maximale prijs van 1.000 Reichsmark te laten fabriceren, de ‘Kracht durch Freude’ (‘Kracht door plezier’, KdF)-wagen. 

In 1937 werd de Onderneming ter Voorbereiding van de Duitse Volksauto’s gesticht. In 1939 volgde de oprichting van Volkswagenwerk, het bedrijf wat uiteindelijk zou leidden tot de huidige Volkswagen Groep. Vooruitlopend op de productie werd de auto eind jaren 30 al via een spaarsysteem onder het Duitse volk verkocht.

Met de spaaropbrengsten werd een gigantische fabriek neergezet in Midden-Duitsland. Daar verrees ook KdF-stad, de woonplaats voor de arbeiders van de fabriek en hun gezinnen. Hoewel in 1940 de eerste personenauto’s van de lopende band rolden, werden er slechts een paar honderd gebouwd. In de Tweede Wereldoorlog werd de KdF-fabriek ingeschakeld voor de oorlogsindustrie. Er werden onder meer amfibievoertuigen, legerjeeps en vliegtuigen vervaardigd. 

Bij een bombardement in 1945 werd driekwart van het fabriekscomplex vernield. De Britse bezettingsmacht nam het bestuur van het complex over, en doopte KdF-stad om tot Wolfsburg. Ze liet er vanaf 1946 weer auto’s bouwen, in de eerste plaats voor eigen gebruik. De fabriek werd aangeboden aan Britse, Franse en Amerikaanse autofabrikanten, waaronder Ford. Geen van hen zag echter iets in het daar vervaardigde autootje met de bolle vorm, waaraan deze ‘Type 1’ z’n latere naam ‘Kever’ dankte.

In 1949 werd het bedrijf overgedragen aan de West-Duitse Bondsregering en de deelstaat Nedersaksen. Het staatsbedrijf Volkswagen (VW) produceerde in de naoorlogse periode de Kever en de bestelbus ‘Type 2’, in Nederland alom bekend als de VW-bus. In weerwil van de eerdere afwijzingen werd de door Ferdinand Porsche ontwikkelde Kever in de jaren vijftig hét symbool voor het ‘Wirtschaftswunder’, de wederopbouw van de Duitse economie. De Duitse spaarders konden nu eindelijk, na een aantal rechtszaken, hun auto in ontvangst nemen.

In 1955 rolde onder luid gejubel het miljoenste exemplaar van de band. In 1972 brak de Kever het productierecord van de legendarische T-Ford. Meer dan vijftien miljoen Kevers hadden de fabriek in Wolfsburg verlaten. Toen de productie in 1981 stopte, waren ruim 21,5 miljoen exemplaren geproduceerd. Daarmee behoort de Volkswagen Kever tot de top 5 van best verkopende modellen ter wereld. Zeker als we de 'New Beetle' meetellen, de in 1998 geïntroduceerde retro-versie. In de Verenigde Staten is dit lifestylemodel een groter succes dan in Europa.  

Jarenlang vormde de Kever de ruggengraat van het Volkswagen-concern. Diverse andere modellen flopten, tot in 1973 de Volkswagen Passat verscheen (20 miljoen exemplaren geproduceerd in 2013). Een jaar later werd de VW Golf op de markt gebracht. Met dit model brak Volkswagen met de Kever-traditie waarbij de motor achterin geplaatst was. De derde generatie Golf (1991) vormde de basis van de auto zoals we 'em nu kennen: hij werd veiliger, comfortabeler ingericht en kreeg een wat ronder design. Tegenwoordig kent de Volkswagen Golf (net als andere VW-modellen) diverse carrosserievarianten zoals een stationwagon en MPV.

De Volkswagen Golf is een absolute bestseller gebleken. In 2013 liep in de Wolfsburg-fabriek het 30 miljoenste exemplaar van de band. Het maakte de Volkswagen Golf tot de best verkochte VW, Europa's meest verkochte auto ooit en een van 's werelds best verkochte auto's in de geschiedenis. In 2009 werd de Golf tot World Car of the Year verkozen. Inmiddels is de zevende generatie Golf (2012) op de markt.

Een ander bekend model is de compacte Volkswagen Polo, die al sinds 1975 op de markt is. De vijfde generatie was Auto van het Jaar 2010. Als stadsauto verscheen in 2012 de Up!, die zelfs tot World Car of the Year verkozen werd. Inmiddels heeft Volkswagen een uitgebreid assortiment personenauto's en ook lichte bedrijfswagens zoals de bestelbus Transporter. In Zuid-Amerika is Volkswagen daarnaast actief op de markt van vrachtwagens.

In 2005 werd Volkswagen het bestverkopend automerk in Nederland. Een jaar later werd het marktleider in Europa. Deze nummer 1-positie heeft het bedrijf nog altijd weten te behouden. Jarenlang voerden modellen als de Golf en Polo bovendien de lijst aan van bestverkochte auto's in ons land. Dankzij nieuwe markten in China, India en Zuid-Amerika zette de onderneming internationaal ook steeds meer auto’s af. In 2008 trad de Volkswagen Groep toe tot de top 3 van bestverkopende automerken ter wereld, ondanks de economische crisis die inzette.

Daarop besloot de organisatie ernaar te streven om in 2018 wereldwijd leider te worden. Het breidde het assortiment uit naar alle segmenten. De nieuwe, modulaire platforms - flexibele bodemplaten voor respectievelijk compacte, mid-size en grote modellen - speelden een belangrijke rol in deze strategie: ieder platform is geschikt voor een behoorlijk aantal modellen van verschillende Volkswagen-merken, ongeacht de aandrijflijn (brandstof, hybride, enzovoort). Om Volkswagen 'de meest toekomstbestendige autofabrikant' te maken werden miljarden euro's geïnvesteerd. 

De druk op de organisatie om de grootste te worden had echter een keerzijde. In 2015 maakten de Amerikaanse autoriteiten bekend dat Volkswagen in zeker 11 miljoen van haar modellen 'sjoemelsoftware' aangebracht had. Met deze computerprogrammaatjes behaalden de auto's op de rollerbank goede uitstootresultaten, waarmee grote aantallen voordelig verkocht konden worden in de Europese en Noord-Amerikaanse landen die schone auto's fiscaal beloonden. In de praktijk bleken de auto's echter een stuk viezer, de feitelijke emissies overschreden vele malen de normen.

Het 'dieselgate' schandaal leidde ertoe dat het concern vele duizenden Volkswagens en ook modellen van andere dochtermerken diende aan te passen of zelfs terug te kopen. Zowel particulieren als subsidieverstrekkende landen dienden schadeclaims in en daarnaast ontving de Volkswagen Groep hoge boetes van bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Het sjoemelschandaal kostte het bedrijf miljarden euro's en topmensen moesten aftreden. 

Daarop besloten de nieuwe bestuurders Volkswagen te reorganiseren. Met het plan Strategy 2025 zet het concern in op duurzaam rijden: het wil versneld veel meer elektrische modellen ontwikkelen. Het heeft inmiddels de I.D.-conceptcar gepresenteerd, een directe voorbode van wat 'de Golf onder de elektrische auto's' zou moeten worden. Naast schone aandrijftechniek zal Volkswagen inzetten op het ontwikkelen van autonome auto's en digitalisering. Ook wil Volkswagen nieuwe mobiliteitsdiensten (zoals autodelen) aanbieden, dat zal het echter doen onder de merknaam Moia.

Met Strategy 2025 versnelt Volkswagen de eerder ingezette weg Road Map for E-Mobility. Dat plan uit 2010 legde de basis voor hybride en puur elektrische uitvoeringen van bestaande, bekende VW-modellen. Dat was mogelijk geworden dankzij de flexibele platforms van het concern. Als eerste verscheen de hybride Touareg (2011). Sinds 2014 biedt Volkswagen de elektrische e-Up! en e-Golf aan.

De allereerste schreden op milieuvlak zette Volkswagen nog eerder, in de vorm van brandstofbesparende technieken. Al zo'n 10 jaar verkoopt het merk z'n brandstofmodellen in zuinige BlueMotion-varianten. De in 2009 en 2010 'ongeëvenaard efficiënte' 1.4 liter TSI-motor, met turbo- en supercharger, werd twee maal achtereen bekroond met de titel International Engine of the Year.

Verder werkte Volkswagen jarenlang aan de '1 liter auto': een volwaardige, alledaagse auto die slechts 1 liter brandstof verbruikt bij een rit van 100 km. Dit doel is weliswaar niet bereikt, wel rijdt sinds 2013 een zeer beperkte reeks rond van de XL1 waarvan het verbruik 1 op 111,1 bedraagt. Deze ultrazuinige auto is tevens de meest aerodynamische Volkswagen ooit, met een Cw-waarde van 0,189. Er passen slechts twee personen in de futuristisch ogende wagen die zeker geen alledaagse verschijning is. 

De Volkswagen Groep voert naast het gelijknamige automerk ook de merken Audi, Škoda en Seat. Sinds de jaren negentig horen tevens de sportieve topmerken Lamborghini, Bugatti en Bentley bij het concern.

Het autosportmerk Porsche heeft altijd nauwe banden gehad met Volkswagen. Veel Porsche-modellen maakten gebruik van Volkswagen-onderdelen. Sinds 2005 was Porsche Volkswagens belangrijkste belegger. In 2009 deed de ‘kleine David’ Porsche zelfs een poging om de grote reus ‘Goliath’, de Volkswagen Groep, de baas te worden. Daartoe breidde Porsche haar VW-aandelen flink uit, waarna het merk in forse financiële problemen belandde. Na deze mislukking wordt het Porsche-merk juist geïntegreerd in de Volkswagen Groep.

Deelbedrijf Volkswagen R gaat zich richten op performance modellen (de ‘R-lijn’) en individualisering van auto’s. Verder is Volkswagen grootaandeelhouder van het Italiaanse bureau Italdesign van de bekende auto-ontwerper Giorgetto Giugiaro. Nederlands grootste leasemaatschappij, LeasePlan, is deels eigendom van de Volkswagen Groep.

De Duitse staat heeft zich inmiddels volledig uit het bedrijf teruggetrokken. Deelstaat Nedersaksen heeft nog wel een minderheidsbelang en, dankzij de zogenaamde Volkswagenwet, een vetorecht. Daarnaast zijn de families Piëch en Porsche belangrijke aandeelhouders. Volkswagen is heden ten dage genoteerd aan de beurs van Frankfurt en verschillende andere aandelenbeurzen.

In 2000 opende Volkswagen in Wolfsburg het attractiepark Autostadt, waarin de verschillende merken van het concern zich presenteren. Het park van 25 hectare groot biedt toegang tot onder meer het ZeitHaus (TijdHuis) over de geschiedenis van de auto, een automobielmuseum, het AutoLab en een rondleiding door de productiehallen van de eerste Volkswagen-fabriek.

Kinderen zijn welkom in Autostadt KinderWelt. In deze KinderWereld kunnen ze spelenderwijs de regels van het verkeer leren. Na een theorie- en een praktijktest krijgen ze een kinder-rijbewijs, waarmee ze in mini-Beetles kunnen rijden op een parcours.

Voor de grote kinderen onder ons staan er twee AutoTürme (AutoTorens). De torens tellen ieder twintig verdiepingen waarin vierhonderd wagens staan. Iedere 40 seconden komt er van onder de grond een nieuwe auto uit de fabriek in de toren te staan. Tegelijkertijd wordt een andere auto uit de toren naar het klantencentrum gebracht. Het is zelfs mogelijk om hier uw nieuwe VW kant en klaar mee naar huis te krijgen.